- τράπουλα
- Η καταγωγή της τ. είναι αβέβαιη, γιατί οι παραδόσεις κατά τις οποίες τα τραπουλόχαρτα εφευρέθηκαν στην Ινδία ή στην Κίνα δεν στηρίζονται σε βέβαιες μαρτυρίες. Οπωσδήποτε όμως είναι βέβαιο πως η τ. δεν είναι ευρωπαϊκή εφεύρεση. Λέγεται ότι στην Ευρώπη την έφεραν οι Σταυροφόροι που την έμαθαν από τους Τατάρους και σύμφωνα με άλλη εκδοχή οι Άραβες της Ισπανίας (14ος αι.). Ένα χρονικό αναφέρει ότι την τ. την έφεραν τον 14o αι. οι Σαρακηνοί και την ονόμαζαν ναΐμπι.
Τα παλαιότερα τραπουλόχαρτα ήταν πολυτελέστατα και λεπτότατης κατασκευής αλλά όταν διαδόθηκαν στις λαϊκές τάξεις άρχισαν να κατασκευάζονται με φθηνότερα μέσα. Ένα πολύτιμο τραπουλόχαρτο, μεγάλων διαστάσεων (19x9), διατηρείται στο μουσείο του Μπασάνο και παριστάνει ένα φάντη σπαθί (14ος ή 15ος αι.). Η εξέλιξη της τ. διαφέρει από χώρα σε χώρα. Η κατασκευή τους είχε βιοτεχνικό χαρακτήρα, σήμερα όμως γίνεται από ειδικευμένα εργοστάσια. Η κατασκευή τραπουλόχαρτων γίνεται σε διάφορες φάσεις: η πρώτη ύλη είναι ένα χαρτόνι που το βάρος, η ποιότητά του και η σύστασή του διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο και τη χρήση για την οποία προορίζεται. Κανονικά, τα φύλλα του χαρτονιού –ενός, δύο ή τριών στρωμάτων– είναι από κουρέλια υφασμάτων για να τους εξασφαλίζουν μεγαλύτερη αντοχή. Στους πολυτελέστερους τύπους τα φύλλα του χαρτονιού πατινάρονται πριν να τυπωθούν. Η εκτύπωση γίνεται με κυλινδρικές μηχανές όφσετ με ένα, δύο ή τέσσερα χρώματα που, στους νεότερους τύπους, εξασφαλίζουν ανώτερη παραγωγή και ποιότητα. Κατά κανόνα, τα φύλλα τυπώνονται πρώτα από την όψη τους (με τέσσερα, πέντε ή έξι χρώματα) και κατόπιν από την ανάποδη. Η δεύτερη είναι δυσκολότερη στην εκτύπωση, γιατί πρέπει οι πίσω όψεις των τραπουλόχαρτων να είναι απόλυτα όμοιες σε όλα τα χαρτιά για να μην αναγνωρίζονται. Ανάμεσα στο ένα και στο άλλο φύλλο παρεμβάλλεται ένα τσιγαρόχαρτο για να αποφευχθεί κάθε ίχνος στην πίσω όψη, που έπειτα από την πλήρη εκτύπωση της κύριας όψης, πρέπει να είναι εντελώς καθαρή. Σήμερα υπάρχει ειδικό πιεστήριο που ξεκαθαρίζει αυτόματα κάθε λερωμένο φύλλο, ώστε η τράπουλα να είναι άψογη.
Τα τραπουλόχαρτα προήλθαν από το ιταλικό παιχνίδι ταρόκ ή ταρόκο. Επρόκειτο για τετράγωνα χοντρά χαρτιά με αριθμημένες φιγούρες, που παίζονταν για ψυχαγωγία αλλά και για κερδοσκοπία ως τυχερό παιχνίδι.
Τραπουλόχαρτα του 15ου αιώνα.
* * *η, Νδεσμίδα από 54 παιγνιόχαρτα.[ΕΤΥΜΟΛ. < ιταλ. trappola «παγίδα»].
Dictionary of Greek. 2013.